Hệ thống y tế Canada hoạt động như thế nào? Người nhập cư có thể gặp những thuận lợi và khó khăn gì khi tiếp cận dịch vụ y tế tại đây? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây của Harvey Law Group Vietnam để biết thêm thông tin chi tiết nhé.
Hệ thống y tế Canada là gì?
Hệ thống y tế Canada là tập hợp của các chương trình y tế tại 13 tỉnh bang và vùng lãnh thổ, được chính phủ tài trợ nhằm cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn dân theo mô hình bảo hiểm y tế công, còn gọi là Medicare. Hệ thống này hoạt động dựa trên các nguyên tắc phổ cập, toàn diện, dễ tiếp cận, di động và công khai quản lý, đảm bảo mọi người dân đều có thể tiếp cận dịch vụ y tế cần thiết mà không phải trả phí trực tiếp khi sử dụng.
Bên cạnh đó, điểm đặc biệt trong hệ thống y tế Canada đó là mỗi tỉnh bang và vùng lãnh thổ sẽ có chương trình bảo hiểm riêng và các khu vực này sẽ có có trách nhiệm quản lý ngân sách y tế, đánh giá các dịch vụ chăm sóc sức khỏe và thỏa thuận chi phí khám chữa bệnh với các bác sĩ.
Chức năng của chính quyền Liên bang và Tỉnh bang trong hệ thống y tế Canada đối với người nhập cư
Chức năng của chính quyền Liên bang
Chính quyền Liên bang Canada đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ y tế cho người nhập cư, thường trú nhân và người tị nạn, đảm bảo họ có thể tiếp cận hệ thống chăm sóc sức khỏe công cộng, cụ thể:
Chương trình Y tế Liên bang Tạm thời (Interim Federal Health Program – IFHP):
- Chính quyền Liên bang cung cấp bảo hiểm y tế tạm thời cho người tị nạn, người xin tị nạn và một số người nhập cư có hoàn cảnh đặc biệt trước khi họ đủ điều kiện tham gia hệ thống bảo hiểm y tế của tỉnh bang.
- Chương trình này chi trả chi phí khám bệnh, thuốc men và một số dịch vụ y tế khẩn cấp.
- IFHP có hiệu lực ngay khi người nhập cư được cấp quy chế bảo vệ hoặc khi đơn xin tị nạn đang được xử lý.
Hỗ trợ y tế cho người mới nhập cư:
- Chính quyền Liên bang hợp tác với các tỉnh bang để đảm bảo người nhập cư được hướng dẫn cách đăng ký bảo hiểm y tế và tiếp cận dịch vụ y tế.
- Một số tỉnh bang có thời gian chờ (waiting period) trước khi bảo hiểm y tế có hiệu lực, trong thời gian đó người nhập cư có thể cần mua bảo hiểm tư nhân.
Chăm sóc sức khỏe cộng đồng và tiêm chủng:
- Liên bang hỗ trợ các chương trình y tế công cộng, bao gồm:
- Tiêm chủng miễn phí cho trẻ em và người lớn.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ cho người mới nhập cư để phát hiện bệnh lý tiềm ẩn.
- Chương trình phòng chống dịch bệnh, đảm bảo sức khỏe cộng đồng trong thời kỳ di cư.
- Một số chương trình này do Bộ Y tế Canada (Health Canada) và Cơ quan Y tế Công cộng Canada (Public Health Agency of Canada – PHAC) quản lý.
Kiểm tra sức khỏe bắt buộc trước khi nhập cư:
Người muốn nhập cư vào Canada theo diện thường trú hoặc tạm trú dài hạn phải thực hiện kiểm tra sức khỏe do các bác sĩ trực thuộc chính quyền liên bang chỉ định với mục đích:
- Đảm bảo người nhập cư không mắc các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng như lao phổi, viêm gan hoặc HIV/AIDS.
- Đánh giá khả năng sử dụng dịch vụ y tế công để đảm bảo không gây áp lực quá lớn lên hệ thống y tế Canada.
Chức năng của chính quyền Tỉnh bang
Mỗi tỉnh bang có hệ thống chăm sóc sức khỏe riêng, hoạt động dựa trên nguyên tắc phổ quát và toàn diện theo Đạo luật Y tế Canada với các chức năng sau:
Cấp bảo hiểm y tế công cộng:
- Người nhập cư có thể đăng ký tham gia chương trình bảo hiểm y tế tỉnh bang sau khi đáp ứng điều kiện cư trú.
- Một số tỉnh bang như British Columbia, Ontario, Quebec áp dụng thời gian chờ (waiting period) từ 3 tháng trước khi quyền lợi bảo hiểm có hiệu lực.
- Các dịch vụ có trong bảo hiểm bao gồm khám chữa bệnh, điều trị tại bệnh viện, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, nhưng không bao gồm nha khoa, thuốc kê đơn (trừ trường hợp đặc biệt).
Hỗ trợ chăm sóc sức khỏe ban đầu:
- Mỗi tỉnh bang quản lý hệ thống bác sĩ gia đình (family doctor) và trung tâm y tế cộng đồng (community health centres – CHC) để hỗ trợ người nhập cư tiếp cận dịch vụ y tế.
- Các dịch vụ y tế ban đầu như tiêm chủng, tư vấn sức khỏe đều có sẵn cho người nhập cư sau khi có bảo hiểm y tế tỉnh bang.
Chương trình hỗ trợ người nhập cư:
- Một số tỉnh bang có chương trình y tế miễn phí hoặc trợ cấp cho người nhập cư mới trong thời gian đầu chưa có bảo hiểm. Ví dụ:
- Ontario: Chương trình Ontario Health Insurance Plan (OHIP).
- Québec: Régie de l’assurance maladie du Québec (RAMQ).
- British Columbia: Medical Services Plan (MSP).
- Các chương trình này hỗ trợ khám chữa bệnh khẩn cấp, chăm sóc bà mẹ và trẻ sơ sinh, tiêm chủng phòng bệnh.
Dịch vụ hỗ trợ ngôn ngữ trong y tế:
- Một số tỉnh bang cung cấp dịch vụ thông dịch y tế miễn phí để hỗ trợ người nhập cư không thông thạo tiếng Anh hoặc tiếng Pháp.
- Các bệnh viện và trung tâm y tế lớn thường có đường dây hỗ trợ ngôn ngữ 24/7 hoặc thông dịch viên trực tiếp tại trung tâm y tế.
Chính sách mở rộng dịch vụ y tế:
- Chính quyền tỉnh bang còn mở rộng bảo hiểm y tế cho người có giấy phép lao động (work permit holders) và du học sinh (international students).
- Một số tỉnh như Manitoba, Alberta cung cấp bảo hiểm y tế cho sinh viên quốc tế, trong khi các tỉnh khác lại yêu cầu sinh viên tự mua bảo hiểm tư nhân.
>>> Xem thêm: Hệ thống chính trị và chính phủ
Ưu điểm và thách thức của hệ thống y tế Canada đối với người nhập cư
Ưu điểm
Đối với người nhập cư, hệ thống y tế Canada có những ưu điểm sau:
- Chăm sóc sức khỏe công miễn phí: Mỗi tỉnh bang quản lý hệ thống bảo hiểm y tế công cộng (Provincial Health Insurance), cung cấp dịch vụ miễn phí cho thường trú nhân và một số đối tượng đủ điều kiện khác.Các dịch vụ cơ bản như khám bệnh, điều trị tại bệnh viện, cấp cứu, chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm đều được tài trợ bởi chính phủ.
- Chất lượng y tế cao: Canada có hệ thống y tế tiên tiến, với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại. Các bệnh viện và trung tâm y tế áp dụng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt để đảm bảo chất lượng dịch vụ.
- Chăm sóc sức khỏe toàn diện: Ngoài điều trị bệnh, hệ thống y tế Canada còn chú trọng đến phòng ngừa bệnh tật, tiêm chủng, sức khỏe tâm lý và các chương trình hỗ trợ dinh dưỡng.
- Dịch vụ hỗ trợ đa ngôn ngữ: Một số tỉnh bang cung cấp dịch vụ thông dịch y tế miễn phí giúp người nhập cư không rành tiếng Anh hoặc tiếng Pháp dễ dàng giao tiếp với bác sĩ.
- Chương trình hỗ trợ nhóm đối tượng đặc biệt:
- Người nhập cư có hoàn cảnh khó khăn có thể nhận hỗ trợ y tế từ chương trình trợ cấp của tỉnh bang hoặc dịch vụ y tế miễn phí từ tổ chức phi lợi nhuận.
- Người tị nạn và người xin tị nạn có thể được chăm sóc y tế qua Chương trình Bảo hiểm Y tế Liên bang (IFHP).
>>> Xem thêm: Hệ thống phúc lợi xã hội và trợ cấp hỗ trợ người nhập cư tại Canada
Nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm, hệ thống y tế Canada cũng có một số thách thức như:
- Thời gian chờ bảo hiểm y tế: Một số tỉnh bang như Ontario, British Columbia, Quebec có thời gian chờ 3 tháng trước khi bảo hiểm y tế có hiệu lực. Trong thời gian này, người nhập cư cần mua bảo hiểm tư nhân để tránh rủi ro tài chính nếu cần khám chữa bệnh.
- Thiếu bác sĩ gia đình:
- Hệ thống y tế Canada đang đối mặt với tình trạng thiếu bác sĩ gia đình, khiến nhiều người nhập cư gặp khó khăn khi tìm bác sĩ riêng để theo dõi sức khỏe lâu dài.
- Người nhập cư thường phải đăng ký vào danh sách chờ hoặc tìm đến phòng khám cộng đồng.
- Thời gian chờ đợi lâu: Do hệ thống y tế Canada ưu tiên trường hợp khẩn cấp và bệnh nặng, nhiều người nhập cư phải chờ đợi hàng tuần hoặc hàng tháng để được khám bệnh chuyên khoa hoặc làm xét nghiệm.
- Hạn chế trong bảo hiểm y tế công cộng: Bảo hiểm y tế công cộng không chi trả cho nha khoa, mắt kính, thuốc kê đơn (trừ trường hợp đặc biệt). Người nhập cư thường phải mua bảo hiểm tư nhân bổ sung hoặc tự chi trả các dịch vụ này.
- Rào cản ngôn ngữ và văn hóa: Mặc dù có hỗ trợ thông dịch, nhưng không phải lúc nào cũng có đủ phiên dịch viên hoặc tài liệu y tế bằng tiếng mẹ đẻ của người nhập cư. Điều này gây khó khăn trong việc hiểu rõ bệnh tình và hướng dẫn điều trị.
- Khác biệt trong mô hình chăm sóc y tế: Một số người nhập cư đến từ quốc gia có hệ thống y tế tư nhân hóa hoặc không giống Canada, dẫn đến khó khăn trong việc hiểu cách vận hành của hệ thống y tế công tại đây.
Trên đây là toàn bộ thông tin về hệ thống y tế Canada mà Harvey Law Group Vietnam muốn gửi đến bạn. Hy vọng qua bài viết này bạn sẽ hiểu rõ hơn về y tế tại quốc gia này và bắt đầu chuẩn bị cho hành trang cư trú tại Canada.
